توسط : سیستم جرقه‌زنی در خودرو یکی از بخش‌های کلیدی عملکرد صحیح موتور است. وظیفه اصلی این سیستم، ایجاد جرقه‌ای قوی و دقیق در زمان مناسب برای احتراق مخلوط سوخت و هوا در سیلندر است. اما گاهی ممکن است جرقه تولید شده ضعیف باشد یا به‌طور کامل رخ ندهد، که در نتیجه باعث بدکار کردن موتور، کاهش قدرت، افزایش مصرف سوخت، یا حتی روشن نشدن خودرو می‌شود. در این مقاله به بررسی مهم‌ترین دلایل ضعیف بودن جرقه در خودرو و تأثیر آن بر عملکرد موتور خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید» به منظور آشنایی با بهترین تعمیرگاه تخصصی گیربکس اتومات در مشهد و مشاهده لیست خدمات و هزینه ها کلیک کنید.
۱. خرابی شمع‌ها (Spark Plugs)
شمع‌ها مسئول ایجاد جرقه مستقیم در محفظه احتراق هستند. در صورتی که شمع‌ها فرسوده، آلوده، یا شکسته باشند، جرقه‌ای ضعیف یا نامنظم تولید خواهد شد. علائم خرابی شمع‌ها شامل لرزش موتور، مصرف سوخت بالا، و استارت سخت است.
عوامل مؤثر در خرابی شمع‌ها:
- رسوب کربن ناشی از سوخت ناقص
- فواصل الکترود زیاد یا کم
- استفاده از شمع‌های غیراستاندارد یا نامناسب
۲. ضعف کوئل (Ignition Coil)
کوئل وظیفه تبدیل ولتاژ پایین باتری (۱۲ ولت) به ولتاژ بالا (تا ۴۰ هزار ولت) را دارد تا جرقه در شمع‌ها ایجاد شود. اگر کوئل خراب باشد یا به‌درستی کار نکند، ولتاژ کافی به شمع‌ها نمی‌رسد و در نتیجه جرقه ضعیف یا ناقص تولید می‌شود.
بیشتر بخوانید» تعمیر گیربکس جیلی در مشهد به صورت تخصصی با به صرفه ترین هزینه ها، به منظور مشاهده اطلاعات بیشتر کلیک کنید.
نشانه‌های خرابی کوئل:
- خام‌سوزی موتور (Misfire)
- دشواری در روشن شدن خودرو
- روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine)
۳. خرابی وایر شمع‌ها (Spark Plug Wires)
وایرها وظیفه انتقال ولتاژ بالا از کوئل به شمع‌ها را دارند. در صورت پارگی، شکستگی یا نشتی جریان در وایرها، بخشی از انرژی از دست می‌رود و جرقه‌ای ضعیف در سیلندر ایجاد می‌شود.
موارد مؤثر در خرابی وایرها:
- قدیمی بودن وایر و فرسودگی ناشی از گرما و ارتعاش
- تماس وایر با قطعات فلزی و سایش مکانیکی
- نفوذ رطوبت و آلودگی
۴. باتری ضعیف یا ولتاژ پایین
اگر ولتاژ باتری پایین باشد یا سیستم شارژ خودرو (آلترناتور) به‌درستی کار نکند، کوئل نمی‌تواند ولتاژ مناسبی تولید کند و در نتیجه سیستم جرقه‌زنی عملکرد ضعیفی خواهد داشت. این مشکل بیشتر در استارت سرد یا زمان‌های نیاز به توان بالا خودش را نشان می‌دهد.
۵. مشکلات سیستم برق‌رسانی
اتصالات ضعیف، فیوزهای خراب، یا سیم‌کشی‌های معیوب می‌توانند باعث افت ولتاژ یا قطع و وصل شدن جریان برق به سیستم جرقه‌زنی شوند. این ایرادات گاه به شکل متناوب ظاهر می‌شوند و تشخیص آن‌ها ممکن است دشوار باشد.
۶. خرابی سنسور موقعیت میل‌لنگ یا میل‌سوپاپ (CKP/ CMP Sensors)
سنسورهای موقعیت میل‌لنگ و میل‌سوپاپ اطلاعات حیاتی برای زمان‌بندی جرقه‌زنی به ECU می‌فرستند. در صورت خرابی این سنسورها، ECU ممکن است زمان اشتباهی را برای جرقه‌زنی انتخاب کند یا اصلاً جرقه‌ای صادر نشود. این موضوع به‌شدت روی قدرت موتور و مصرف سوخت تأثیر می‌گذارد.
۷. اشکال در ECU (واحد کنترل موتور)
در خودروهای مدرن، ECU مسئول کنترل و زمان‌بندی دقیق جرقه‌زنی است. اگر ECU دچار ایراد نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری باشد، دستور جرقه‌زنی به‌موقع صادر نمی‌شود یا ولتاژ لازم فراهم نمی‌شود.
۸. خرابی دلکو (در خودروهای قدیمی)
در خودروهای کاربراتوری و قدیمی‌تر که از دلکو استفاده می‌کنند، خرابی دلکو یا بخش داخلی آن مثل پلاتین یا خازن می‌تواند منجر به جرقه ضعیف یا نامنظم شود. این سیستم‌ها نسبت به نمونه‌های جدیدتر الکترونیکی حساس‌تر و نیازمند نگهداری منظم هستند.
۹. استفاده از سوخت نامناسب یا بی‌کیفیت
هرچند مستقیماً به سیستم جرقه‌زنی مربوط نیست، اما سوخت بی‌کیفیت باعث احتراق ناقص شده و ممکن است در بلندمدت موجب رسوب در شمع‌ها و کاهش راندمان جرقه‌زنی شود. همچنین، اکتان پایین سوخت می‌تواند منجر به ناک زدن موتور و عملکرد نادرست سیستم احتراق شود.
۱۰. آلودگی یا رطوبت در سیستم جرقه‌زنی
نفوذ آب یا رطوبت به اجزای الکتریکی مانند کوئل، وایرها یا شمع‌ها می‌تواند مسیر جریان برق را منحرف کرده و موجب کاهش قدرت جرقه یا حتی عدم جرقه‌زنی شود. این مورد در فصل‌های مرطوب یا شست‌وشوی موتور بیشتر دیده می‌شود.
تأثیر جرقه ضعیف بر عملکرد خودرو
جرقه ضعیف می‌تواند اثرات منفی زیادی بر عملکرد خودرو داشته باشد:
- احتراق ناقص و خام‌سوزی
- افت توان موتور و شتاب‌گیری ضعیف
- افزایش مصرف سوخت
- آسیب به مبدل کاتالیزوری در اثر سوخت نسوخته
- کاهش عمر موتور
راهکارها و پیشگیری
برای جلوگیری از بروز مشکل جرقه ضعیف، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
- سرویس دوره‌ای شمع‌ها و تعویض به‌موقع آن‌ها
- بررسی سلامت کوئل و وایرها
- استفاده از باتری مناسب و بررسی سیستم شارژ
- بررسی اتصالات و سیم‌کشی‌ها برای نشتی یا پارگی
- استفاده از سوخت با کیفیت و دارای اکتان مناسب
- بررسی سنسورها و ECU در صورت بروز مشکلات عملکردی
نتیجه‌گیری
جرقه‌زنی صحیح و قوی یکی از الزامات حیاتی برای عملکرد مطلوب موتور خودرو است. ضعف در سیستم جرقه‌زنی می‌تواند ناشی از ایرادات مکانیکی، الکتریکی یا حتی کیفیت پایین سوخت باشد. شناخت عوامل مؤثر بر جرقه ضعیف و انجام اقدامات پیشگیرانه می‌تواند موجب کاهش مصرف سوخت، افزایش قدرت خودرو، و افزایش طول عمر موتور گردد. برای حفظ عملکرد بهینه خودرو، بررسی منظم و دقیق سیستم جرقه‌زنی یکی از ارکان مهم سرویس‌های دوره‌ای محسوب می‌شود.
