توسط : مرخصی ها انواع مختلفی دارند و هر کدام از آن ها شرایط و قوانین ویژه ای را شامل می شود و به دلیل پیچیدگی این قوانین، بسیاری از کارمندان با جزئیات کامل شرایط مرخصی آشنا نیستند. همین موضوع ممکن است باعث تضییع حقوق یا بروز سوء تفاهم با کارفرما شود که شما می توانید با مشورت از مشاور بیمه تامین اجتماعی در مشهد، مشکلات بوجود آمده را بر طرف کنید.
مرخصی چیست؟
مرخصی حق قانونی افراد شاغل است که به آن ها اجازه می دهد در روزهای کاری، با رعایت شرایط خاص، در محل کار خود حاضر نباشند. این حق که از گذشته به عنوان یکی از حقوق اولیه کارمندان و کارگران شناخته شده، در قانون کار جمهوری اسلامی ایران نیز تعریف شده است. بر اساس این قانون، شرایط مرخصی بسته به نوع آن متفاوت است. همچنین، کارفرمایان موظف به تهیه و ارسال لیست بیمه کارمندان خود هستند تا حقوق قانونی آنان، از جمله مرخصی، به طور کامل رعایت شود.
3 نوع مرخصی در قانون کار ایران با شرایط خاص هر کدام
در قانون کار مرخصی به عنوان یک حق قانونی برای کارکنان به رسمیت شناخته شده است و با آگاهی از قوانین و شرایط مرخصی کارکنان می توانند از حقوق خود به درستی بهره مند شوند و تعادل بهتری میان زندگی کاری و شخصی خود برقرار کنند. در ادامه به معرفی شرایط مرخصی در انواع مختلف آن می پردازیم.
- مرخصی استحقاقی
- مرخصی استعلاجی
- مرخصی بدون حقوق
1. مرخصی استحقاقی، شرایط دریافت و نحوه محاسبه آن
مرخصی استحقاقی همان طور که از نامش پیدا است یکی از حقوق کارگران و کارمندان است که در زمان استفاده از آن کارفرما موظف است حقوق کامل را پرداخت کند. این مرخصی به طور قانونی 2.5 روز در ماه یا 26 روز در سال تعیین شده است. با این حال کارفرما می تواند تعداد روزهای مرخصی را بیشتر از این مقدار در نظر بگیرد. برای شرکت های زیر 10 نفر مرخصی استحقاقی به 21 روز کاهش می یابد و برای کارگران فصلی یا افرادی با کمتر از یک سال سابقه این مرخصی متناسب با ماه های کاری آن ها محاسبه می شود. در صورت رضایت کارکنان می توانند مرخصی های خود را استفاده نکرده و در پایان سال آن ها را به سال بعد منتقل کنند.
2. مرخصی استعلاجی، قوانین و حقوق کارمندان در دوران بیماری
مرخصی استعلاجی به دلیل بیماری و با تجویز پزشک به کارکنان تعلق می گیرد و مانند مرخصی استحقاقی جزو سوابق کاری محسوب می شود. کارمند در این دوران حقوق کامل خود را باید دریافت کند. سقف مرخصی استعلاجی برای کارکنان اجرایی و مشمولان تأمین اجتماعی تا 4 ماه در سال تعیین شده است. برای مرخصی تا 7 روز نیازی به تأیید پزشک معتمد تأمین اجتماعی نیست اما برای دوره های طولانی تر تأیید پزشک معتمد لازم است. پرداخت حقوق مرخصی استعلاجی توسط تأمین اجتماعی انجام می شود مگر اینکه کارفرما پرداخت آن را تقبل کند.
3. مرخصی بدون حقوق، شرایط و محدودیت ها
مرخصی بدون حقوق مطابق ماده 16 قانون کار به افرادی داده می شود که به دلیل تحصیل، بیماری یا موارد مشابه قادر به ادامه کار نیستند. شرایط مرخصی این نوع برای کارکنان بخش خصوصی تا دو سال و برای کارکنان اجرایی تا سه سال قابل تمدید است. در طول دوره این نوع مرخصی هیچ مزایایی شامل فرد نمی شود و پس از بازگشت به کار دستمزد او بر اساس آخرین حقوق قبل از مرخصی محاسبه خواهد شد. این مرخصی تنها به کارکنان رسمی و دائمی که مرخصی استحقاقی خود را تمام کرده اند تعلق می گیرد. البته در نظر داشته باشید بدون تأیید کارفرما به عنوان ترک کار در نظر گرفته می شود؛ بنابراین رضایت کارفرما برای استفاده از این مرخصی ضروری است.
محاسبه مرخصی سالانه (تعداد روزها و نحوه استفاده)
مرخصی سالانه برای کارکنان طبق قانون کار به میزان 26 روز در سال تعیین شده است. این میزان برای کارگرانی که کمتر از یک سال سابقه کار دارند یا به صورت فصلی مشغول به کار هستند به تناسب ماه های کاری محاسبه می شود. کارکنان می توانند مرخصی های خود را در طول سال و به صورت روزانه یا متوالی استفاده کنند. اگر کارمند در سه ماه پایانی سال درخواست دهد و با تائید کارفرما می تواند مرخصی های باقی مانده خود را به سال بعد منتقل کند.
نحوه انتقال مرخصی های استفاده نشده به سال بعد
مطابق ماده 66 قانون کار کارمندان می توانند مرخصی های استفاده نشده خود را ذخیره کنند اما محدودیت هایی برای این ذخیره سازی وجود دارد. کارمندان بخش خصوصی تنها مجاز به ذخیره 9 روز مرخصی استفاده نشده هستند. درحالی که کارمندان بخش دولتی می توانند تا 15 روز از مرخصی های خود را به سال بعد انتقال دهند. اگر کارمندی بیش از این تعداد مرخصی ذخیره کند کارفرما موظف است در پایان سال مبلغ معادل مرخصی های استفاده نشده را به او پرداخت کند. همچنین، طبق ماده 84 قانون مدیریت خدمات کشوری کارمندان دولتی نمی توانند بیشتر از نیمی از مرخصی استحقاقی خود را در هر سال ذخیره کنند.
قوانین مرخصی برای زنان باردار و والدین
شرایط مرخصی برای زنان باردار در ایران به حمایت حقوق آن ها پرداخت است و بر اساس این قوانین مرخصی زایمان به مدت 9 ماه برای زنانی که حداقل 60 روز سابقه پرداخت حق بیمه تأمین اجتماعی دارند، تعلق می گیرد. در این مدت زنان باردار معادل دو سوم آخرین حقوق خود و همچنین سایر مزایای رفاهی، پاداش و عیدی را دریافت خواهند کرد. مرخصی زایمان از روز تولد نوزاد آغاز می شود. البته با تأیید پزشک معالج و پزشک معتمد تأمین اجتماعی می تواند از ماه های آخر بارداری نیز شروع شود. در صورتی که مادر سه قلو باردار باشد یا فرزند دیگری زیر یک سال داشته باشد می تواند از 12 ماه مرخصی زایمان استفاده کند. شرایط مرخصی زایمان برای آقایان نیز در بخش های خصوصی و دولتی متفاوت است. در بخش خصوصی پدرانی که به تازگی صاحب فرزند شده اند می توانند از دو هفته مرخصی اجباری بهره مند شوند.
سخن پایانی
انواع مرخصی در قانون کار ایران شامل مرخصی های استحقاقی، استعلاجی، زایمان و بدون حقوق می شود که تفاوت های آن ها در تعداد روزهای مرخصی و شرایط بهره مند شدن از مرخصی است به طور مثال مرخصی استعلاجی تا 4 ماه ممکن است. آگاهی از این قوانین و شرایط به کارمندان کمک می کند تا به طور مؤثری از مرخصی های خود استفاده کرده و از حقوق قانونی خود بهره مند شوند. همچنین، کارفرمایان با تهیه و ثبت لیست بیمه کارمندان، می توانند از رعایت این حقوق و بهره مندی آن ها از مزایای قانونی اطمینان حاصل کنند.
