توسط : جشن عروسی یکی از مراسم مهم و بزرگ در زندگی هر فرد است. عروس‌ها معمولاً به دنبال لباسی خاص و منحصر به فرد هستند که در مراسم آن‌ها برجستگی داشته باشد. در گذشته، به ویژه در قبایل، تجار و خانواده‌های سلطنتی، ازدواج به معنای یک اتحاد بین قبیلها یا حتی کشورها بود و لذا لباس عروس نمادی از فرهنگ و رسوم یک کشور بود. لباس‌های گران‌قیمت نشان‌دهنده ثروت و اعتبار آن کشور بودند. در گذشته، لباس عروس با رنگ‌های شاد و تزئینات دست‌ساز طراحی می‌شد و هر رنگی پیامی خاص و شادمانی را منتقل می‌کرد. کشورهای شرقی مانند چین، هند، ژاپن، ایران و غیره لباس‌های سنتی خاصی برای مراسم عروسی خود داشتند. برخی از این کشورها هنوز هم به سنت‌ها پایبند هستند، اما برخی دیگر با تأثیر فرهنگ غربی به سمت لباس‌های سفید با طرح‌های مد روز جهان روی آورده‌اند. در شهرهای بزرگ ایران، بانوان عموماً لباس‌های اروپایی مد جدید را برای مراسم عروسی خود انتخاب می‌کنند، در حالی که برخی از روستاها و قبایل هنوز به سنت‌ها و فرهنگ ایرانی اصیل پایبندی می‌کنند.
تاریخچه لباس عروس
تاریخچه لباس عروس به اعصار باستانی بازمی‌گردد. در تمدن‌های بابل، آشور و سومری، پوشیدن لباس عروس و جشن ازدواج مشاهده می‌شد. نقاشی‌های باقیمانده از آن زمان‌ها، لباس‌های رنگ کرم و سفید را نشان می‌دادند که عروس‌ها در مراسم ازدواج خود آن را به تن می‌کردند. در تاریخ باستان روم نیز، لباس‌های زرد پررنگ شاهد بودیم که عروس‌ها موهای خود را برای این مراسم بافته و لباس‌هایی با کمربند شکل داشتند که داماد آن را باز می‌کرد. دلیل وجود سنت‌ها و لباس‌های خاص در کشورهای شرقی و آسیایی این است که تاریخ نویسان باور دارند در گذشته، پوشیدن لباسی خاص برای مراسم عروسی در این کشورها مانند ایران، چین و هند رواج داشته است و هرکدام با توجه به باورها و فرهنگ خود از رنگ‌ها و نقش‌های مختلفی استفاده کرده‌اند. مثلاً در چین باستان، لباس‌های عروس ابریشمی با نشانه‌های ققنوس بودند و از تاج استفاده می‌کردند. رنگ این لباس‌ها مشکی بود و تزیینات آن‌ها قرمز بود. در یونان باستان نیز، عروس‌ها لباس‌های بلند به رنگ‌های بنفش و قرمز با کمربندی داشتند. در گذشته، بسیاری از فرهنگ‌ها الزامی برای رنگ و طرح خاص در لباس عروس نداشتند و عروس و داماد بهترین لباس خود را برای مراسم ازدواج می‌پوشیدند. در قرن ۱۵، خانواده‌های سلطنتی انگلستان جواهرات گران‌قیمت را بر روی لباس‌های عروس خود دوختند. در همان دوران، شاهزاده مارگارت لباس عروسی سنگین و پرجواهراتی به تن کرد که به دلیل سنگینی آن نمی‌توانست به راحتی راه برود و برای حضور در کلیسا از دو نفر کمک گرفت.
تغییرات لباس عروس در تاریخ
در گذشته، تغییرات لباس عروس در طول تاریخ رخ داده است. در دورانی که لباس های پفی و کمربندهای باریک محبوب بودند، لباس عروس رنگ‌های مختلفی به جز سفید داشت. دلیل این امر، نگهداری پارچه سفید که سخت و پرهزینه بود. این رسم پس از زمان ملکه ویکتوریا رواج پیدا کرد. در دهه 1890، لباس عروس سفید در فروشگاه های بزرگ یافت می‌شد و زنان می‌توانستند به راحتی یکی را انتخاب کنند. از آن زمان به بعد، لباس سفید توسط عموم پذیرفته شد و محبوبیت زیادی پیدا کرد. البته برخی زنان هنوز لباس‌هایی را می‌پوشیدند که سفید نبودند و در مراسم های دیگر نیز از آن استفاده می‌کردند.
در دهه 1900، شکل لباس عروس ساده‌تر شد. آستین و یقه‌ها در این نوع لباس‌ها بلند بودند. در اوایل این دهه، تأثیر جنگ جهانی بر روی لباس‌های عروس مشهود بود و خیاطان بیشتر به دوخت لباس‌های ضروری دیگر تمرکز می‌کردند. در سال 1920، کوکو شنل، طراح معروف لباس، لباس عروس با دامن کوتاه و دنباله بلند تا زانو را معرفی کرد که بسیار مورد استقبال قرار گرفت. در دهه 1930 که پس از جنگ جهانی اول بود، بسیاری از مردم با فقر و قحطی روبرو بودند و عروس‌ها از لباس ساده دنباله‌دار برای مراسم عروسی خود استفاده می‌کردند. حتی برخی از عروس‌ها و دامادها که سرباز بودند، با لباس نظامی و بدون مراسم خاصی ازدواج می‌کردند.
لباس عروس در جنگ جهانی
بعد از جنگ جهانی و در سال ۱۹۴۷، ملکه الیزابت در عروسی خود با شاهزاده فیلیپ، لباسی از ابریشم عاج و تزئینات مروارید پوشید. این لباس زیبا بود و کمتر پف داشت نسبت به طرح‌های گذشته. در سال ۱۹۵۶، گریس کلی، بازیگر مشهور، در مراسم عروسی خود لباسی با ابریشم، تور و تزئینات مروارید پوشید که مورد توجه بسیاری قرار گرفت و بسیاری از افراد برای مراسم خود این نوع لباس را انتخاب کردند. از آن پس، افراد مشهور دیگر نیز با پوشیدن لباس سفید در مراسم عروسی، رنگ سفید را به عنوان الگویی برای تمام لباس‌های عروس قرار دادند. در سال ۱۹۸۱، پرنسس دایانا در عروسی با شاهزاده چارلز، لباسی با پف و دنباله بلند و شبیه به پرنسس‌های کارتونی مانند سیندرلا پوشید.
این لباس‌ها الگویی برای طراحان شد و بسیاری از عروس‌ها به دنبال این نوع لباس بودند. طراحان لباس پرنسس دایانا تلاش کردند تا لباسی با ارزش تاریخی بسازند و به همین دلیل این لباس یکی از معروف‌ترین و محبوب‌ترین لباس‌های عروسی سفید در دنیا شد. در سال ۱۹۹۰، ورا وانگ اولین مزون عروس را باز کرد و تحولات زیادی در طراحی لباس‌های عروس ایجاد کرد. لباس‌های او با تزئینات نقره‌ای بسیار زیبا بودند. او همچنین لباس‌های عروس بدون بند نیز طراحی کرد که بسیار پرطرفدار شد. سپس برندهای معروفی مانند ورساچه و کلوین کلاین نیز در مجموعه‌های خود لباس‌های عروس را معرفی کردند و اکنون مزون‌های زیادی در سراسر جهان به طراحی انواع لباس‌های عروس متخصص شده‌اند.
تاریخجه لباس عروس سفید
در گذشته، لباس عروس سفید مانند روزهای امروز شایع نبود. در واقع، آن زمان تولید رنگ‌های قرمز، ارغوانی و مشکی بسیار دشوار و هزینه‌بر بود. به همین دلیل، افراد ثروتمند و اعضای خانواده‌های سلطنتی این رنگ‌ها را برای لباس عروس خود انتخاب می‌کردند تا ثروت و ثبات خود را به نمایش بگذارند. این لباس‌ها با استفاده از جواهرات گرانبها مانند مروارید، یاقوت، الماس و زمرد تزئین می‌شدند و عروس با پوشیدن آن‌ها در مراسم عروسی می‌درخشید.
در ژاپن در قرن چهاردهم، رنگ‌های قرمز، سبز و زرد به همراه پارچه‌های ابریشمی برای دوخت لباس عروس استفاده می‌شد. در حال حاضر، عروس‌های ژاپنی برای مراسم اصلی ازدواج از کیمونوی سفید استفاده می‌کنند و دامادها کیمونوی مشکی می‌پوشند. در مراسم‌های بعد از ازدواج نیز، عروس به لباس قرمز پوشیده می‌شود که به اعتقاد آن‌ها خوشبختی را نشان می‌دهد.
در تایوان، همانند چین، در گذشته لباس ابریشمی قرمز برای لباس عروس رایج بود. اما امروزه عروس‌ها بسته به سنت‌های خود یا از لباس‌های غربی سفید استفاده می‌کنند.
در هند، فرهنگ سنتی بسیار حفظ شده است و عروس‌ها برای مراسم خود، بخصوص در داخل کشور، لباس ساری قرمز می‌پوشند. در فرهنگ هند، لباس سفید برای مراسم تدفین استفاده می‌شود و رنگ قرمز با تزئینات خاص برای مراسم عروسی استفاده می‌شود.
در مصر باستان، لباس عروس با رنگ سفید و طلایی دوخته می‌شد و دنباله‌ای گلدوزی شده با نخ‌های طلایی داشت. این لباس بسیار گرانبها و مخصوص اشراف بود. طبقه متوسط نیز لباسی سفید گلدوزی شده را برای مراسم خود انتخاب می‌کردند که نماد گرمی و روشنایی بود و همچنین هزینه‌ی بالایی نداشت.
در گذشته، مراسم عروسی در کشورهای آسیایی و شرقی شامل لباس‌های سفید بود. اما در سال 1406 میلادی، یک دختر انگلیسی به نام فیلیپیا با مردی به نام اریک ازدواج کرد و لباس عروس خود را سفید انتخاب کرد. این ازدواج به عنوان اولین موردی معروف است که لباس عروس سفید استفاده شده است. در سال 1558 میلادی، ملکه اسکاتلند نیز در مراسم عروسی خود از لباس سفید استفاده کرد.
اما تغییر واقعی در استفاده از لباس عروس سفید در سال 1840 میلادی رخ داد. در این سال، ملکه ویکتوریا در ازدواجش با شاهزاده آلبرت از لباس سفید استفاده کرد و این تصمیم به عنوان شکنجه از سنت‌های قدیمی مطرح شد. در آن زمان، لباس عروس معمولاً رنگ سفید نبود، و به همین دلیل بسیاری اولین لباس عروس سفید را به ملکه ویکتوریا نسبت می‌دهند.
در سال 1849، کتاب “Godey’s Lady” رنگ سفید را برای لباس عروس ترویج کرد. این کتاب به ترویج لباس عروس سفید کمک زیادی کرد، اما برخی افراد هنوز انتقادهایی را مطرح می‌کردند و هزینه استفاده از پارچه‌های ابریشمی برای تولید لباس عروس را بسیار بالا می‌دانستند.
تاریخچه لباس عروس در ایران
تاریخچه لباس عروس در ایران به زمانه‌های بسیار دور بازمی‌گردد. در ایران باستان، در نقاشی‌ها و سنگ‌نوشته‌ها لباس عروس را مشاهده می‌کنیم. اما در تاریخ معاصر، لباس عروس در ایران تحت تأثیر فرهنگ غرب قرار گرفت و تغییرات زیادی را تجربه کرد.
در دوران صفویه و قاجار که روابط ایران با روسیه نیز گسترده بود، لباس عروس سفید به تأثیر فرهنگ خارجی رنگ سفید گرفت. در بین اقوام و طوایف، لباس عروس از پارچه‌های جدید دوخته می‌شد اما همچنان از رنگ‌های شاد و متنوع استفاده می‌کردند.
رنگ لباس عروس در طول سال‌ها در فرهنگ‌های مختلف متنوع بوده است. در ایران، اقوام مختلف همچنان از لباس‌های محلی و سنتی خود در مراسم عروسی استفاده می‌کنند. به عنوان مثال، زنان ترکمن لباس‌های قرمز رنگ و سوزن‌دوزی شده را در مراسم عروسی می‌پوشند که رنگ قرمز را نماد برکت و خوشبختی می‌دانند. همچنین، زنان قشقایی لباس‌هایی با رنگ‌های شاد و دامن‌های توری را در مراسم ازدواج خود به تن می‌کنند. لباس این ایل از پارچه‌های دستبافت ساخته شده و سوزن‌دوزی روی آن انجام می‌شود.
یکی از لباس‌های سنتی عروس مربوط به همسر دکتر حسابی است که سبز رنگ است و از پارچه مخمل ساخته شده است. این لباس با سوزن‌دوزی‌های سنتی تزئین شده است و در خانه موزه دکتر حسابی نگهداری می‌شود. رنگ سبز در لباس عروس نماد برکت، طراوت و باروری است و در میان زرتشتیان نیز رواج دارد.
یکی از لباس‌های عروسی خاص و جالب در ایران، لباس عروس ثریا، همسر دوم محمدرضا شاه پهلوی بود. این لباس فوق‌العاده زیبا با وزنی حدود 30 کیلوگرم داشت و چشم‌ها را به خود جلب می‌کرد. این لباس از برند دیور بود و برای تهیه آن از 3 کیلوگرم نقره، 6 هزار الماس و 40 متر ابریشم استفاده شده بود. همچنین، یک شنل از پوست راسو نیز بر روی این لباس قرار داشت.
همچنین، بسیاری از اقوام مختلف مانند لر، ترک، بلوچ و کرد در گذشته و حتی تا به امروز لباس‌های سنتی خود را در مراسم عروسی استفاده می‌کنند. اما برخی از جوانان امروزی تمایلی به پوشیدن این لباس‌های سنتی ندارند و به جای آن، به سمت لباس‌های مد روز می‌روند. اکنون بسیاری از افراد به ژورنال‌های غربی رجوع می‌کنند و لباس‌ها و آرایش‌هایی که با فرهنگ و اصالت ایرانی متفاوت است را انتخاب می‌کنند.
در فرهنگ عروسی در غرب، مراسم‌ها ساده‌تر برگزار می‌شوند. اما در ایران، این مراسم به سمت افراط‌گری پیش رفته و علاوه بر هزینه‌های بالا، فرهنگ اصیل ایرانی نیز به خطر افتاده است.
نتیجه گیری
در گذشته و در تمدن‌های باستانی مانند بابلی، آشوری، سومری و در کشورهایی مثل ایران، روم، یونان و مصر، لباس عروس در تصاویر و نوشته‌های برجا مانده قابل مشاهده است. در خانواده‌های سلطنتی و ثروتمند، لباس‌هایی از پارچه‌های ابریشمی با تزئینات طلا، نقره و سنگ‌های گرانبها دیده می‌شود. در گذشته، پارچه‌ها از رنگ‌های طبیعی ساخته می‌شدند و با دست بافته می‌شدند. به همین دلیل، رنگ‌هایی مانند مشکی، ارغوانی و قرمز سخت به دست می‌آمدند و گرانبها بودند. به همین دلیل، اشراف از این رنگ‌ها برای لباس عروس خود استفاده می‌کردند. در میان اروپائیان، استفاده از رنگ سفید در لباس عروس رایج نبود و لباس‌های عروس در رنگ‌های آبی، زرد، خاکستری و مشکی ساخته می‌شدند.
اما در سال 1840 میلادی، ملکه ویکتوریا با پوشیدن یک لباس عروس سفید، که با لباس‌های عروس اشراف که دارای گلدوزی و جواهرات گرانبها بودند، متفاوت بود، هنجارشکنی کرد. این اقدام ملکه ویکتوریا باعث شد که پوشیدن لباس سفید برای عروسی بسیار محبوب شود و تا به امروز در بسیاری از کشورها رایج باشد. در کشورهای مختلف، به خصوص کشورهای شرقی و آسیایی، لباس عروس با الگوها و رنگ‌های سنتی دوخته می‌شود و بسیاری از جوانان به فرهنگ و سنت‌های خود پایبندی می‌کنند. اما برخی افراد به دنبال مد و لباس‌های روز اروپا هستند، که این موضوع می‌تواند باعث دوری از اصالت و سنت‌های قدیمی کشورشان شود.
